Gazeteci Ertugrul Akbay, Kafkaslar'da uzun ve saglikli yasayan Türk irkini inceledi. Sirrin Kafkas usulü demlenen ve yemeklerden önce içilen çayda oldugunu ortaya çikardi. Çay içmeyi bilmek demek, öncelikle ne zaman içilmesi ve nasil demlenmesi gerektigini bilmek anlamina geliyor. Kafkasya’da çay yemeklerden önce içiliyor. Sebebi de gayet basit aslinda. Çayin içindeki ‘tein’ maddesi, midenin çesitli salgilarini harekete geçiriyor ve bu da sindirimi kolaylastiriyor. Sindirimin kolaylasmasi ise hem midenin yorulmasini önlüyor, hem de yemeklerin iyi hazmedilmesini sagliyor. Yine çayin içinde bulunan ve en az ‘tein’ kadar önemli olan ‘tanen’ maddesi ise sindirim sirasinda zararli maddeleri ayristiriyor. Hakkinda siirler yazilan, sarkilar bestelenen çay bitkisi için ne denilse az aslinda. Söz gelisi, biraz önce sözünü ettigimiz ‘tein’in ‘tanen’le bilesim içerisinde olmasi, neredeyse bilimsel bir mucize. Çünkü bu bilesme sonucu ortaya çikan saf ‘tein’in kuvvet verici ve uyarici etkisi, sinir sisteminin faaliyetini daha ölçülü ve daha sürekli kilmasina yariyor. Ayrica bu bilesme, organizmanin enerjisini muhafaza etmesini de sagliyor. ‘Tanen’, tek basina bagirsaklar için de hayli önemli bir madde. Bagirsak hücrelerinin tahrip olmasini engelledigi gibi, fazla tuz ve su kaybini da önlüyor. Sadece bu kadar da degil. Çay, her açidan son derece zengin bir bitki. Içinde vitamin de var, mineral tuz alkolitler ve mazi tozu gibi maddeler de. Öte yandan, B grubu vitaminlerle, C vitamini ve nikotin asidi açisindan da son derece zengin bir kaynak. Ayrica, damar sertligini önleyici P vitamini içerdigi de artik herkes tarafindan biliniyor. Demir tuzu, magnezyum, manganez ve sodyum gibi mineraller, bakir, fluor, iyot ve aminoasit gibi temel elemanlar da cabasi. Sporcular için de ayri bir önemi var çayin. Antrenman veya müsabaka öncesi içilen usulüne uygun demlenmis bir bardak sekersiz çay, sporcuya enerji vermekle kalmiyor, kendini daha diri hissetmesini de sagliyor. Ayni zamanda zihni bir uyarici olan çayin afrodizyak etkisi de var elbette. Zihinle birlikte bedeni de canlandirdigi için, cinsel performans katsayisini gözle görülür bir biçimde artiriyor. Bütün bu bilgiler, Kafkas usulü demlenen çay için geçerli. Çayi dogru-dürüst demlemeyi bilmez veya sallama çaylarla yetinirseniz, fayda yerine zarar görmeniz kaçinilmazdir. Oysa, biraz sonra ögreneceginiz kurallara göre demleyeceginiz çaydan yedi-sekiz bardak içseniz bile bir zararini görmezsiniz. Aksine, sinirleriniz yatisir ve dilerseniz misil misil bir uyku çekersiniz. Kafkasya’da yasayan insanlar, çaya kekik katmayi neredeyse hiç ihmal etmiyorlar. Çünkü, bir kasik kekik eklenmis çay, saglik açisindan çok daha faydali özellikler tasiyor. Neden mi? Kekigin içinde ‘oleum serpili’ denilen bir tür yag var. Bu yag, mide ve pankreas salgilarinin düzenlenmesini, dolayisiyla da sindirimin kolaylasmasini sagliyor. Kekik ayrica, mide spazmlarini engelliyor, kan dolasimini hizlandiriyor ve böbrek kumlarinin düsmesine yardimci oluyor. Son olarak, kekigin seker hastalarinin sekerini düsürdügünü, mide ve bagirsak agrilarina iyi geldigini de söyleyelim. NOT: Demlige atilacak iki yaprak taze adaçayi, içindeki vitaminler ve aromasi sayesinde insana zindelik verir. Bes adimda Kafkas usulü çay: Porselen bir demligin içine, adam basi bir tatli kasigi, tozu elenmis çay konur. Önceden (aksamdan) kaynatilip sogumaya birakilmis su, yarisini biraz geçecek sekilde demlige doldurulur. Kapagi kapatilan demlik, daha önce atese konulan ve fokur fokur kaynayan çaydanligin üzerine oturtulur. Çaydanligin üzerinde 15-20 dakika kalan porselen demlik, atesten alinir ve üzerine bir havlu örtülüp bes-on dakika dinlenmeye birakilir. Servis yapilirken bardaga önce sicak su, onun üzerine de arzu edildigi kadar dem ilave edilir. Kaynamis suyun demin üzerine konmasi, demin sicakliginin birdenbire artmasina neden oluyor. Bu da, çayin içindeki faydali elemanlarin parçalanip dagilmasina yol açiyor. Aman dikkat, içeceginiz çayin sicakligi hiçbir zaman 60 derecenin üzerine çikmamali. Seker konusunda da ciddi bir uyarimiz var. Mümkünse çayinizi sekersiz için. Eger sekersiz içemiyorsaniz, ülkemizde ‘kitlama’ denilen tarzi tercih etmenizi öneriyoruz. Dogrudan çaya karistirilan seker, çaydaki kimi faydali maddeleri yok ettigi için sakincali bulunuyor. Küçük bir uyari daha: Demlediginiz çayi, en fazla yarim saatlik bir süre içinde bitirmeniz gerekiyor. Zira yarim saatten fazla bekletilen dem agirlasiyor ve faydali eleman bakimindan fakirlesiyor. Afiyet olsun.